Таусамалы археологиялық тобының жұмыстары
17 Там 2023
2023 жылғы далалық маусымда "Шығыс Жетісудағы Таусамалы ғұн-сармат дәуірінің археологиялық кешенін зерттеу" (жетекшісі С.А. Ярыгин) гранттық жобасы шеңберінде Таусамалы археологиялық кешенінің аумағында жоспарлы зерттеулер жалғастырылды. Жетісу облысының Ақсу және Сарқан аудандарының аумағындағы Қаракөл және Қара күнгей тауларында археологиялық барлау басталды.
Археологиялық кешенде №45 қорғанға қазба жұмыстары және сол атаудағы елді мекенде қазба жұмыстары жүргізілді. Зерттеудің алдын-ала нәтижелері бойынша қорған үйіндісін бұрын қорымда кездеспеген құрылымдардың жаңа түріне жатқызуға болады. Жоспар бойынша нысан тұрақты емес трапеция тәрізді, солтүстік-батыс – оңтүстік-шығыс сызығымен созылған. Орталық осьтердің өлшемдері 12,8×14 м. Оралған өзен тастарынан тұрады. Қорған үйіндісінің түбінен оңтүстік-батысқа қарай 3,2 м жерде көлемі 2,27×1,38 м сопақ құрбандық үстелі орналасқан. Жосаарда солтүстік-шығыс – оңтүстік-батыс сызығы бойынша созылған құрбандық үстелі бір қатарға 0,1-ден 0,5 м-ге дейінгі қашықтықта разрядталған төсеммен ұсынылған.
Қорым шеңберінде зерттелушімен бір тізбекте трапеция тәрізді, ұқсас бағдарланған сыртқы қоршауы бар қорған, сондай-ақ балбалдардың пішіні мен ұзындығы әртүрлі қорғандар орналасқан. Мұндай қорғандар б. з. д. I мыңжылдықтың соңындағы Жетісудың шығысындағы ескерткіштерге ұқсас.
Археологиялық барлау нәтижесінде соңғы қола дәуірінен ерте орта ғасырларға дейінгі петроглифтердің үш жаңа шоғыры анықталды. Петроглифтердің репертуарына тау ешкілері мен арқарлардың, бұғылардың, жылқылар мен шабандоздардың бейнелері, аң аулау, шайқас көріністері кіреді. Құрамында белгілер мен белгілер тіркелген. Барлау жұмыстары көрсеткендей, таңбалар мен таңбалар тәрізді белгілердің аймағын Қаракүнгей жотасының шығыс беткейлеріне дейін және Ақсу өзенінің ағысы бойымен Таусамалы қорымындағы белгілер мен таңбалар шоғырының оңтүстігінде кеңейтуге болады.
Жаңа таңбалар-бұл басқа петроглифтерге қатысты негізінен бөлек орналасқан жұптасқан және үштік кескіндер. Олар әртүрлі диакритикалық элементтері бар бір немесе бірнеше циркульдік белгілердің тіркесіміне негізделген. Аталған жартастағы суреттердің ішінде Суук үстіртінде жаңа замандағы қазақ таңбалары да табылды.
