Ақтөбе облысының киелі жерлерінің географиясы
23 Мам 2022
«Ақтөбе облысының киелі жерлерінің географиясы» атты монографиялар мен кітап-альбомдарының тұсаукесері өтті
2022 жылдың 18 сәуірінде Ақтөбе облыстық тарихи-өлкетану мұражайында «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» жобасы аясында «Ақтөбе облысының киелі жерлерінің географиясы» ғылыми басылымының тұсаукесері өтті. Ғылыми басылым Институт археологтарының үш жылдық зерттеу жұмыстарының нәтижесінде жарық көрді. Аталған ұжымдық монография «Ақтөбе облысының киелі географиясы», «Ақтөбе облысының ерте темір ғасырындағы көшпенділердің элиталық археологиялық ескерткіштері», «Палеометалл дәуіріндегі Мұғалжар тау-кен металлургия орталығы», «Төлеубұлақ археологиялық кешені және оның айналасы» альбом-кітаптарынан тұрады.
2021 жылы Ә. Х. Марғұлан атындағы археология институты Ақтөбе облысының әкімі О.С.Оразалиннің бастамасымен әзірленген Ақтөбе облысының өңірлік ғылыми бағдарламасы аясында ежелгі тарихты кешенді зерттеуге және Ақтөбе облысының бай тарихи-мәдени мұрасын насихаттауға бағытталған археология саласындағы бес ғылыми-зерттеу жобасын орындады.
«Ақтөбе өлкесінің ежелгі малшылары мен металлургтері» жобасын іске асыру шеңберінде ерте металл дәуіріндегі металлургтер қонысында қазба жұмыстары жүргізілді. Бұл – Таранғұл қонысы. Ескерткішті зерттеуде Орал-Мұғалжар тау-кен металлургия облысының аумағында қола дәуірінде орын алған үрдістерді зерттеу контекстінде ежелгі металлургия мен металл өңдеуді зерттеу мәселесіне жаңаша көзқараспен қарауға мүмкіндік берді. Қазба жұмыстары барысында металлургиялық пештер мен тұрғын үйлердің іздері, сондай-ақ өлкетану музейіндегі көрмеде ұсынылған қалыпқа құйып жасалған заттар табылды. Жұмыстардың қорытындысы «Палеометалл дәуірінің Мұғалжар тау-кен металлургия орталығы» кітап-альбомын шығару болды.
«Төлеубұлақ үңгіріндегі киелі жерінің петроглифтері және оның мәдени-тарихи округі (Мұғалжар алғашқы қоғамдарының киелі ескерткіштері)» жобасын іске асыру шеңберінде 2021 жылы «Төлеубұлақ» үңгіріндегі киелі жерінің бірегей петроглифтері бар ежелгі заман тайпа адамдарының жерленген мәдени қабаты бар неолит-энеолит бұлақтарының тұрақтары табылды. Экспедиция барысында табылған археологиялық олжалар мұражайдағы көрмеге қойылып, «Төлеубұлақ археологиялық кешені және оның төңірегі» кітап-альбомына енгізілген.
«Ақтөбе облысының ерте көшпенділерінің элиталық ескерткіштерін археологиялық зерттеу» жобасы аясында Жағабұлақ ауылының (Мұғалжар ауданы) ауданындағы ерте темір дәуірінің бірегей ескерткіштері зерттелді. Жұмыс барысында бейіт бұйымдарының қызықты заттары алынды: қола жебенің ұштары, қола қазандар, темір ақинақ, айқасы мен қаңылтыр алтынмен жалатылған қынап, қола айна, керамикалық ыдыстар, т.б. Бұл археологиялық олжалардың барлығы мұражайда қойылған. Үш жылдық жұмыстың нәтижесі бойынша «Ақтөбе өңірінің ерте темір дәуірі көшпенділерінің элиталық археологиялық ескерткіштері» атты кітап-альбомы жарық көрді.
